O Arilju
Geografski podaci
Opština Arilje se nalazi u zapadnom delu Republike Srbije, u sastavu Zlatiborskog okruga. Smeštena je između slivova reka Moravice, Velikog i Malog Rzava, na ukupnoj površini od 349 km2. Arilje, kao administrativni centar opštine, se nalazi na nadmorskoj visini od 342 m. dok se nadmorska visina kreće od 330 do 1382 metra. Najviši vrh Opštine Arilje je planina Kukutnica, 1.382 mnv.
Geografski, opština Arilje je dobro povezana sa većim privrednim, kulturnim i administrativnim centrima u Srbiji. Magistralni put M21 koji vodi ka Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini udaljen je 14 km od Arilja kao i glavna železnica Beograd – Bar koja prolazi kroz Požegu.
Demografski podaci
Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2011. godine opština Arilje ima 18.792 stanovnika, od kojih muškaraca 9.316 i žena 9.476, što je za 992 stanovnika manje od popisa stanovništva iz 2002. godine. Statistička procena broja stanovnika za 2017. godinu bila je 18.109. U urbanom delu opštine živi 6.763 stanovnika, dok u ruralnom delu 12.029 stanovnika.
Arilje ima 22 mesne zajednice: Arilje, Bjeluša, Bogojevići, Brekovo, Visoka, Virovo, Vrane, Vigošte, Grdovići, Grivska, Dobrače, Dragojevac, Kruščica, Latvica, Mirosaljci, Pogled, Radobuđa, Radoševo, Severovo, Stupčevići, Trešnjevica i Cerova.
Istorijski podaci
Arilje nastaje u drugoj polovini IX veka kao malo naselje na rimskom putu od Požege do Ivanjice. Arilje nikad nije nosilo naziv Moravica, već se nalazimo u zemlji Moravice. Prvi pisani trag o Arilju se pronalazi u Dubrovačkom Arhivu. 1405. godine postoji podatak o jednom karavanu koji je prolazio kroz Archilia in Morauiza na putu do svog odredišta. To je i jedini pisani trog o Arilju u srednjem veku. A greška da je nazivano Moravica potiče iz, verovatno permutacije podataka od strane nestručnih tumača istorijskih izvora.
Po predanju u IX veku izbeglice iz Larise donele su sa sobom kult verovanja u Svetog Ahilija – episkopa iz Larise, koji je bio borac protiv arijevske jeresi a po kome je naselje kasnije i dobilo ime. Manastir Moravice postaje centar jedne od arhiepiskopija kada je Sveti Sava postao Prvi srpski arhiepiskop 1219.godine, pa se i naselje počelo razvijati oko manastira. Novu crkvu podigao je kralj Dragutin i oslikao je 1296.godine.
U doba cara Dušana, Moravička episkopija podignuta je u rang mitropolije, po proglašenju Srpske Patrijaršije 1346. godine. Tokom Velike seobe Srba u XVII veku, Arilje ostaje pusto. Novo stanovništvo se doselilo sa prostora Hercegovine i Crne Gore. 1880.godine Arilje je proglašeno za varošicu od strane Milana Obrenovića.
Serbian